Forum  Strona Główna

 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Młodzieżowa Konspiracja lat osiemdziesiątych

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Strona Główna -> Dyskusje ogólne
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Servantes
Weteran Forum


Dołączył: 29 Paź 2006
Posty: 206

PostWysłany: Wto Wrz 25, 2007 3:58 pm    Temat postu: Młodzieżowa Konspiracja lat osiemdziesiątych Odpowiedz z cytatem

za http://nowezycie.archidiecezja.wroc.pl/numery/092007/07.html

Artur Adamski

W niedawnych wydaniach „Nowego Życia” ukazały się artykuły pana Krzysztofa Szwagrzyka, poświęcone niepodległościowym organizacjom młodzieżowym, działającym na Dolnym Śląsku w latach czterdziestych i pięćdziesiątych. Ich publikacja jest faktem bardzo cennym, gdyż temat jest mało znany, a wielka ofiara młodych Polaków, podejmujących walkę ze stalinowską satrapią na pewno zasługuje na upamiętnienie. Warto też chyba pamiętać, że młodzi bohaterowie z pierwszej powojennej dekady mieli swoich kontynuatorów w latach późniejszych.

--------------------------------------------------------------------------------
Młodzieżowa konspiracja lat osiemdziesiątych

W połowie lat siedemdziesiątych władze komunistyczne dążyły do zmian w Konstytucji PRL. Jeden z nowych paragrafów mówił o ścisłej współpracy ze Związkiem Sowieckim, co można było rozumieć jako formalizację zależności Polski od tego mocarstwa. Pomimo protestów 10 lutego 1976 sejm nowelizację tę wprowadził. Władcy Polski Ludowej zapewne nie zdawali sobie sprawy z tego, że krokiem tym dają impuls do odrodzenia działalności opozycyjnej. Wkrótce w wielu miastach kraju zaczęły się zawiązywać grupy, które dały początek „latającym uniwersytetom”, organizującym wykłady i dyskusje w prywatnych mieszkaniach. Obok opozycji „dorosłej”, tworzącej Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, czy Komitety Oporu Społecznego, zaczęła organizować się opozycja młodzieżowa. To przede wszystkim jej dziełem były pojawiające się coraz częściej na murach napisy wzywające Armię Radziecką do opuszczenia Polski i protestujące przeciw panującemu systemowi monopartyjnemu. Milicja i Służba Bezpieczeństwa działania te zaczęły zwalczać, organizując wzmożone patrole i obserwacje. Dało to efekt w postaci pierwszych zatrzymań. Jednym ze schwytanych był kilkunastoletni uczeń Marek Krukowski, któremu udowodniono wykonanie na murach Wrocławia wielu haseł wymierzonych przeciw panującemu ustrojowi.

W końcu lat siedemdziesiątych zaczęło działać środowisko młodzieży, uczęszczającej do starszych klas szkoły podstawowej na wrocławskim Sępolnie. Zwane było „Grupą Turystów”, gdyż składało się z członków Kółka Krajoznawczego, rozwiązanego przez dyrekcję za umieszczanie w gablotce Kółka tekstów uznanych za antysocjalistyczne. Przed szkolną uroczystością z okazji 1 maja 1979 r. członkowie zdelegalizowanego kółka domalowali koronę na głowie orła z godła państwowego w taki sposób, że nie dało się jej usunąć. Przed głosowaniem z wiosny 1980 r. „Turyści” rozkleili w mieście plakaty wzywające do bojkotu farsy wyborczej, na Biskupinie i Bartoszycach wymalowali stosowne hasła i przeprowadzili kilka akcji ulotkowych.

Młodzież Wrocławia odegrała istotną rolę w pamiętnych dniach Sierpnia 1980. Polegała ona na rozkolportowaniu tysięcy egzemplarzy specjalnego wydania „Biuletynu Dolnośląskiego”. Składało się ono z listy postulatów gdańskich oraz wezwania do poparcia strajkujących robotników Wybrzeża. Autor tej odezwy, Kornel Morawiecki, był wówczas poszukiwany przez Służbę Bezpieczeństwa. Do mieszkańców Wrocławia dotarła ona głównie dzięki licealistom, dostarczającym ulotki do fabryk, wykładającym je w tramwajach, autobusach, windach i klatkach schodowych.

W ciągu szesnastu miesięcy legalnego działania Solidarności nie udało się stworzyć dużej, niezależnej organizacji młodzieżowej. Na Dolnym Śląsku powstał jednak Uczniowski Komitet Odnowy Społecznej oraz Związek Młodzieży Demokratycznej, w którym działał m.in. Dariusz Kędra – jeden ze znaczących organizatorów późniejszego podziemia. Zawiązywało się też wolne od politycznych naleciałości harcerstwo – m.in. Cezary Szarugiewicz zaczął wydawać niezależne pismo harcerskie „Skaut”. Poza zasięgiem cenzury zaczęto też drukować gazetki ministrantów i członków ruchu oazowego. Stan wojenny zaskoczył jednak niezależne środowiska młodzieżowe w stadium ledwie częściowej organizacji. Narzucone rygory przerwały wydawanie wszystkich niezależnych pism młodzieżowych, włącznie z redagowanym przez UKOS biuletynem „Quo Vadis?” W grudniu 1981 aktywna część wrocławskiej młodzieży wzięła udział w licznych działaniach wspierających protesty. Licealiści kolportowali sporą część pisma Regionalnego Komitetu Strajkowego „Z Dnia na Dzień” i wykonywali napisy na murach. Sporą rolę odgrywali też uczniowie szkół podstawowych. Należeli do nich m.in. chłopcy ze szkoły przy ul. Łukasza Górnickiego Waldemar Kras i Dariusz Bogdan. Ich dziełem były liczne akcje ulotkowe i wielki transparent rozwieszony na Placu Grunwaldzkim. Pewnego wieczoru, w czasie którego Waldek Kras zużył całą puszkę farby na wymalowanie prosolidarnościowych haseł, ścigany przez patrol ZOMO znalazł schronienie w tłumie wiernych, opuszczających katedrę.

Wiosną 1982 zaczęły powstawać struktury, tworzące swoje programy i dążące np. do rozwoju własnej poligrafii. 3 maja 1982 powstała Polska Niezależna Organizacja Młodzieżowa. Początkowo składała się głównie ze wspomnianego wcześniej środowiska „Turystów”. Dzięki pomocy Solidarności Walczącej po kilku miesiącach PNOM zaczął wydawać własną gazetkę, zatytułowaną „Młodzież”. Z organizacją związany był m.in. Waldemar Kras, który w tym czasie prowadził już na dużą skalę druk pism Regionalnego Komitetu Strajkowego oraz wydawał własny biuletyn młodzieżowy pt. „Impuls”. W czerwcu ciosem dla PNOM było aresztowanie Marka Szwada, jednego z głównych organizatorów druku. Wydawanie „Młodzieży” zostało wznowione jesienią, jednak już w grudniu 1983 Służba Bezpieczeństwa aresztowała pięciu działaczy, w tym lidera związku – Roberta Chmielarczyka. Władze nagłośni ły sprawę rozbicia PNOM-u, emitując materiały filmowe w telewizji, o organizacji mówiono w „Dzienniku Telewizyjnym” i na łamach „Trybuny Ludu”. Tymczasem działaczom, którzy uniknęli zatrzymania, udało się wznowić druk „Młodzieży”, by oddalić od aresztowanych zarzut jej wydawania. Organizacja przetrwała jeszcze rok. W grudniu 1984 roku SB weszła do mieszkań Radosława Hejnowicza i Roberta Puczki. Działalność PNOM dobiegała końca, lecz jej członkowie odnaleźli się w innych strukturach – głównie Niezależnego Zrzeszenia Studentów i Solidarności Walczącej.

W 1983 roku zaczęły się ukazywać młodzieżowe gazetki nie odnotowujące związku z podziemnymi organizacjami. Należał do nich „Wyrostek” (tak w latach osiemdziesiątych propaganda PRL nazywała młodych uczestników nielegalnych manifestacji) i „Co u nas?” Dziś już wiemy, że pierwsza z tych gazetek powstawała dzięki nauczycielom – członkom podziemnej „Solidarności”.

W tym samym czasie zaczęła działać we Wrocławiu struktura o nazwie Młodzieżowe Jednostki Oporu. W przeciwieństwie do PNOM-u, którego rdzeń składał się z ludzi znających się niemal od przedszkola, członkowie MJO poznawali się przy okazji mszy św. za ojczyznę, odprawianych w katedrze i solidarnościowych demonstracji. Pomysł stworzenia organizacji powstał podobno w czasie, gdy grupa młodych ludzi ukryła się w tym samym mieszkaniu przed ścigającym ich patrolem ZOMO. Twórcami MJO byli Ewa Kapała, Piotr Buzar, Sławomir Niećko i Mariusz Kresa. Dwaj ostatni związani byli z kościołem św. Klemensa Dworzaka, w którym liczyć mogli na opiekę księdza Adama Wiktora. Działacze rozwinęli na dużą skalę druk plakatów i ulotek. W czasie ich rozklejania doszło do pierwszych zatrzymań. MJO kontynuowało jednak swoją pracę, m.in. zaczynając wydawanie biuletynu pt. „Zarysy” – imponującego rozmiarami i zawartością merytoryczną. SB przerwało działalność MJO, aresztując pod koniec 1983 r. m.in. Sławomira Niećkę. Z kolejnego numeru „Zarysów” zdążył on wydrukować tylko pierwszą stronę.

Na początku 1985 roku SB aresztowała Waldemara Krasa, siedemnastoletniego ucznia, drukującego ogromne ilości prasy podziemnej. Skazany na wyrok bez zawieszenia – z więzienia wyszedł po kilku miesiącach, dzięki amnestii.

Organizacją, której udało się uniknąć rozbicia przez SB był Młodzieżowy Ruch Oporu Solidarność, stworzony głównie przez Zbigniewa Jagiełłę i Dariusza Kędrę. MROS zdołał wydać kilkadziesiąt numerów pisma „Wolna Polska”, zorganizował demonstrację w piętnastą rocznicę wydarzeń z marca 1968, przeprowadził wiele dużych akcji ulotkowych. Członkowie MROS bywali zatrzymywani w czasie manifestacji, lecz nie zostali zdekonspirowani jako członkowie podziemnych struktur. W połowie lat osiemdziesiątych ich organizacja dołączyła do Solidarności Walczącej.

Młodzieżowa konspiracja lat osiemdziesiątych zwykle nie wiązała się z narażaniem się na represje porównywalne do terroru lat czterdziestych i pięćdziesiątych. Zatrzymani z ulotkami młodzi ludzie jeszcze dwadzieścia lat temu bywali jednak bici a nawet torturowani. Kilkunastoletni wrocławianin Dariusz Bogdan w czasie śledztwa doznał zagrażających życiu urazów głowy. Prawdopodobnie w odwecie za nagłośnienie swoich więziennych doświadczeń został on uprowadzony przez „nieznanych sprawców”, którzy w lesie kazali mu kopać grób. Młody drukarz Emil Barchański, uczeń pierwszej klasy warszawskiego liceum, który po wyjściu z aresztu skarżył się na bicie w czasie śledztwa, został kilka dni później wyłowiony z Wisły.

W związku z dokonanym już na początku Trzeciej Rzeczpospolitej (przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego) zmniejszeniem wymiaru nauczania historii – szczególnie dzieje najnowsze są dzisiejszej młodzieży bardzo słabo znane. Wiedza o młodych konspiratorach z lat osiemdziesiątych odchodzi w zapomnienie tak samo, jak ofiara ich rówieśników z lat stalinowskich...
------------------------------------------------------------------------------------

Rozmowa z Waldemarem Krasem: Chcieliśmy Polski niepodległej
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Strona Główna -> Dyskusje ogólne Wszystkie czasy w strefie CET (Europa)
Strona 1 z 1
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz dołączać plików na tym forum
Możesz ściągać pliki na tym forum